eLearning Hızlı Geliyor Mu?

İlk Kurduğum Online Eğitim Şirketi – Girişim Fabrikası, Altunizade, İstanbul

2002’de üniversitede tanıştığım eÖğrenme (eLearning) hayatımın büyük kısmında profesyonel işten geçim kaynağım oldu. İlk stajım, ilk profesyonel işim eLearning sektöründeydi. Bu sektörün çok muhafazakar bir sektör olduğunu söylemem gerekli. eTicaret çok hızlı gelişim sergilerken eLearning o kadar hızlı gelişmedi. Sıkıcı eLearning içeriklerini kullanıcılar almak zorundaydı çünkü bu eğitimlere karar verenler 3-5 kişiden ibaretti. Onların dünya görüşleri bu eğitimleri alan binlerce kişi tarafından kabul görmek zorundaydı. Değişim süreci ayrı bir yazı konusu ama son zamanlarda gördüklerim eLearning sektörünün önümüzdeki dönemde çok daha hızlı gelişeceğinin sinyallerini veriyor.

Öncelikle bu yazıyı iki eLearning şirketi kurmuş ve yönetmiş biri olarak yazdığımı bilmenizi isterim. Gerek kurumsal eğitim gerekse de K12 düzeyinde çok sayıda müşteri ile görüştüm, onlarla nelere ihtiyaç duydukları konusunda bilgiler aldım ve anladım ki kimse ortak bir online eğitim yaklaşımına sahip değil. Olmaması bir anlamda iyi aslında ama bu seferde işi standart hale getirememek gibi bir sorun çıkıyor karşımıza. Oysa bugün yüz binlerce lira verdiğimiz araçları bile kendimize özel olarak kişiselleştirebiliyorken online eğitimleri kendi istediğimize sadece renk, kadın erkek sesi gibi değişkenlerle özelleştirmek eğitim alan kişi tarafından sıkıcı karşılanıyor.

Peki ülkemizde neler değişiyor? Öncelikle farkındalık artıyor. Yeni kuşak, gençlerimiz, teknolojiye, internet üzerinden eğitim almaya çok daha yatkın. Şirketler hala statükocu yapılarını koruya dursun alttan bir dip dalgası geliyor. Kişibaşı düşen milli gelir artıyor. Her ne kadar beğenmesek de, geçmişle kıyasladığımızda tatmin edici olmasada bir düzelme var. İnsanlar kişi başı geliri arttıkça daha çok dışarıda yemek yeme eğilimindedir, söküklerini artık kendileri dikmez, paraları ile yeni bir pantolon ya da gömlek satın alır. Bu durum online eğitimlerde de görülüyor. Bireysel tarafta insanlar online eğitimleri almak için belli bir miktar para harcamaya razı. Eskiden bu durum böyle değildi. Çok büyük emekler verdiğimiz bir online eğitimi insanlar çok pahalı diyerek – halbuki giydiği kot pantolondan daha pahalı değil – almayabiliyordu. Ancak şimdi böyle değil.

Yazının başında sorduğum soruya geri dönersek. eLearning hızlı gelmiyor, o belirli bir oranda gelişimini sürdürürken asıl gelen yeni nesil değişimi mecbur kılacak gibi görünüyor. Onlar bu eğitimleri tüketmeye çok daha istekli, çok daha talepkar.

Belki de odağına teknolojiyi alan yeni bir eğitim şirketi kurmak için şimdi yine doğru zaman olabilir. Bu alanda yeni başlangıç yapmak isteyenler benimle iletişime geçebilir.

Saygılarımla,

Faruk Erdoğan

Nasıl Şirket Kurabilirim?

Şirket kurmak ve onu bir seviyeye getirmek refah içinde yaşamanın yöntemlerinden biri olabilir. Elbette her işletmede işler istendiği gibi gitmeyebiliyor ancak iş kurmak, onu çalışan bir sistem haline getirmek ve o şirketten ayrılarak gelir elde etmek bugün dünyanın en zinginlerinin yaptığı tek şey. Aslında bu konu farklı bir yazının konusu olduğu için onu daha sonra işlemek üzere rafa kaldırıyorum. Gelelim nasıl şirket kurulacağına.

Bir şirket kurmadan önce size tavsiyem gerçekten ortada bir şirket kurmaya değer ürün ya da hizmetinizin olup olmadığına karar vermektir. İnsanların istediği, ihtiyaç duyacağı bir ürün/hizmetiniz var ise vakit geçirmeden bir şirket kurmanızı tavsiye ederim. Müşterilerin size ödeme yapması sonucu onlara bir fatura kesmeniz gerektiğini unutmamanız gerekli. İşte o zamana kadar şirket kurmanıza gerek yok çünkü şirket demek bir çok vergisel yükü beraberinde getirirken düzenli yapmanız gereken devlet şirket işleri de cabası.

Peki şirketinizi hangi türde kuracaksınız? Öncelikle şirket türlerini kısaca bir açıklayayım;

Önemli Not: Bunları açıklarken bir mali müşavir olmadığımı, yaptığınız işe göre bir mali müşavirden hangi türde şirket kurmanız gerektiğine dair danışmanlık almanız gerektiğini hatırlatayım.

Şahıs Şirketi: Fatura kesminizin en hızlı yoludur. Hem kurulum işlemleri en kolaydır hem de kapama. Yine kuruluş masrafları da en düşük olan iş kurma yöntemidir. Bir ortak alamazsınız. Sadece şirketi kuran kişi sorumludur. Şirketin borçlarından da kişisel malvarlığınızla sorumlu olabilirsiniz. Bu anlamda iş yaparken dikkat etmenizi öneririm.

Limited Şirketler: Kuruluş sırasında 10.000 TL sermaye koymanız gerekiyor(2018). Bir veya birkaç gerçek ya da tüzel kişilik şirkete ortak olabiliyor.

Anonim Şirket: Şirketlerin en güzeli bence anonim şirketlerdir. Benim de favorimdir. Her ne kadar mali müşavir, adres gösterme, değişiklikleri, genel kurul masrafları fazla olsa da ve iş yükü fazla olduğu için size bu şirket tipini tavsiye etmeselerde ileriye dönük süreçlerde şirketlerin anonim şirket olması en iyisidir. Kuruluş sırasında 50.000 TL (2018) sermaye koymak gereklidir. Bir veya birden fazla gerçek ya da tüzel kişiler ortak olabilir.

Bu şirket tiplerinden birini seçtikten sonra bir mali müşavire gitmeniz gerekir. Sizin adınıza tüm işleri mali müşavirler halledecektir. Mali müşavirler için internette arama yapabilir, ya da çevrenizde şirketi olan birinin mali müşavirinden destek alabilirsiniz.

Sizden Beklenen Finansal Okuryazarlık

Bugün Türkiye’de en popüler konulardan birisi girişimcilik. Girişimcilikle ilgili haberler, etkinlikler, yarışmalar hepsi girişimciliği özendirir türden. Heleki bir de yabancılardan ve ülkemizde güzel exit yapmış girişmcileri gördüğümüzde içimizdeki girişimci olma hevesi daha da artıyor. Aslında girişimci olmak oldukça kolay. Bunu hep söylerim, önceki yazılarımdan biri olan Şirket Açmak ve Kapamak En Kolayı yazımda da bahsettiğim gibi bu iş hem kolay hem de zor. Bir bakkal dükkanı da açsanız girişimcisiniz, büyük bir fabrika kursanızda. Yalnız ülkemizde ve dünyada bahsedilen girişimcilik değerini çok kısa sürede çok fazla arttırabilen girişimcilik üzerine. Yoksa bir işletme açayım, 15 yıl, 20 yıl başında durayım hayatımı idame ettireyim türden değil.

Peki bir girişimi hayata geçirmek, onu bir yere taşımak ve ondan milyonlarca lira kazanmak nasıl mümkün? Ben kendi tecrübelerimden rahatlıkla şunu söyleyebilirim. Finansal okuryazarlıkla. Finanstan anlamayan iyi bir girişimci olamaz. Boşuna hayallere kapılıp şunu yaparsam dünya değişir demeyin. Rakamlara çok iyi hakim olun, onlardan elinizden geldiğince anlamaya çalışın. Ciro ne demek, vergi sistemi, gelir gider tablosu nasıl hazırlanır bunları öğrenin. Çünkü girişimcilik dünyasında sizin en güçlü silahlarınız bunlar. Elbette bir finansçı kadar iyi olmanız, mali müşavir kadar konusuna hakim olmanız beklenmemeli ama finansla ilgili terimler öğrenilmeli.

Şuan üniversitede okuyan arkadaşlarıma tavsiye; gidip üniversitelerindeki finans derslerine girsinler. İlgi duymasalarda muhakkak öğrenecekleri şeyler var. Finansı bilmek demek tünelin sonundaki ışık ne kadar uzak ya da çarpacağınız duvar ne kadar yakın bilmek demektir.

Bir yatırımcıya gidip ondan işinizi büyütmek için para istediğinizde size güvenebilmesi için rakamlara ne kadar hakim olduğunuzu ona göstermeniz lazım. Yani size emanet edilecek para – bakın emanet ediyorum – ne kadar güvende yatırımcılar bunu bilmek ister. Siz de elinizden geldiğince en doğru şekilde bu harcamaların nasıl yapılacağını ona anlatmanız gerekir. Bu iş aynı şekilde ev işleri için de geçerlidir. Evdeki harcamalarınızı bilmezseniz günün sonunda parasız kalabilirsiniz. Aylık 59 TL ödediğim internetin bana yıllık maliyeti ne kadar? Kış aylarından evime gelen doğalgaz harcamasının ortalaması nedir gibi soruların cevaplarını bilmeniz lazım.

Bill Gates mi Richard Branson mı?

bill-richardBill Gates ve Richard Branson girişimcilik için iki farklı profil. İkisi de girişimcilik alanında başarılı olarak görülüyor. İkisinin kişisel servetleri milyar dolarla ifade ediliyor. İkisi de kazandıklarını yine yatırımla yeni şirketler kurmaya ve işlerini büyütmeye harcamış girişimciler. Ancak ikisini birbirinden ayıran en önemli faktörlerden birisi Bill Gates’in ilk milyar dolarını sadece tek bir şirketle kazanmış olması, Richard Branson’ın ise birkaç farklı şirketi kurduktan sonra şirket değerleri ile milyar dolarlık gelire ulaşması olarak gösterilebilir. Yani aynı sonuca farklı yollarla ulaşmış iki girişimciden bahsediyoruz.

Bill Gates ve Richard Branson’un çocukluk yıllarına baktığınızda oldukça farklı yaşam şartları ile karşılaşırsınız. Birinin ailesi geçmişi oldukça iyi iken bir diğerinin zor şartlarla çocukluk dönemi yaşamış olması tesadüf değil. İki yaşanmışlıkların bu girişimcilere kazandırdıkları özellikler var. Mesela Malcolm Gladwell’in Outliers (Çizginin Dışındakilar) kitabında Bill Gates’in çocukluk dönemine yakından bakmışlar ve yaşadığı bazı tesadüfü olayların onun başarısındaki en önemli olaylar olduğunu göstermiş. Sonra diğer arkadaşları ile birlikte Microsoft’u kurmuş ve dünyada iş yapma şeklini değiştiren bu şirket Bill Gates diğer ortaklarını zengin etmiş.

Richard Branson ise milyar dolara ulaşmak için farklı farklı şirketler kuruyor. Bunlar dünyayı değiştiren işler olmasa da zamanında kendi sektörlerine yenilikçi yaklaşımlarla farkı yakalamış şirkerler. Mesela bir Virgin Airlines uçak içinde sıkıcı geçen yolculukları daha eğlenceli hale getirerek farkı yakalamış. Bugün Richard Branson’un uzaya yolcu taşıyan şirkerlerden mobil operatörlere, finansal danışmanlıktan müzik şirketine kadar çok geniş yelpazede şirketleri var.

İki girişimci, ikisi de milyarlarca dolar kazanmış ama ikisi de birbirinden farklı profilde. Benim şahsi fikrimi sorarsanız Richard Branson’ın daha girişimci olduğu yönünde. Kendisi başarının formulü olarak gördüğüm başarıyı kopyalayabilme yeteneğine sahip birisi. Tekrar tekrar farklı şirketlerle başarıya ulaşmış birisi. Bill Gates ise sanki bir bilim adamı gibi, sahip oduğu lisans ve patentlerle gelirlerini artırmış disiplinli bir şekilde çalışmış, tek bir işi dünyanın en büyüğü yapmış bir girişimci.

Sizce size hangi girişimci profili daha yakın? Hiç düşündünüz mü? (Bu arada lütfen ikisinden birinin doğru ya da yanlış bir profil olduğunu düşünmeyin.)

Şirket Açmak ve Kapamak En Kolayı

magnetic-gsa-container-signGirişimci adayı arkadaşlar genelde “bir şirketim olsun” diye söze girer. İşin başında herkes için genelde bu iş sanki bir şirket kurmaktan ibaret gibidir. İş kurmanın, yeni müşteriler kazanmanın, ürün geliştirmenin zorluklarını bilmeyen girişimci için şirket kurulduğu andan itibaren bütün bunlar olacakmış gibi gelir. Oysa gerçekler böyle değil. Hem de en acısından söylüyorum, işin en kolay kısmı bir şirket kurmak ve o şirketi istediğinde kapamaktır.

Bir şirket kurmak daha doğrusu yaratmak için olabildiğince yoğun bir şekilde çalışmanız gerekiyor. Yani şirketinizi resmi olarak kurmak için öncesinde yapmanız gereken bazı aşamalar var. Bunlardan birisi yapacağınız iş fikrini ispat etmek. Yani o fikrin bir müşterisi var mı, sokağa çıksam bunu kaç kişi alır gibi testleri yapmış olmanız gerekiyor. Sonra bence birkaç müşteri bulmanız ve iş yapmanız, fatura kesebilir duruma gelmeniz iş kurmadan önce yapmanız gerekenler arasında. Sonra işi resmi hale getirip bir şirket kurabilirsiniz. İşte o zaman bir şirket kurdum, daha doğrusu bir şirket yarattım/yarattık diyebilirisiniz.
Görsel kaynak: safefile.com

Girişimci Olmak Kolay mı?

simticiKolay. Kolay olmayan girişimci olmak için yürek gösterip, o gücü içinde bulmak. Cesaretini toplamak, korkularından arınmak. Gerisi gerçekten çok kolay.

Birisi bana bu soruyu sorduğunda ona bu cevabı veriyorum. Girişmci olmanın nesi zor olabilir ki? Her işletme sahibi, ekmeğini taştan çıkarabilen her esnaf, iş adamı girişimci değil mi? Yolda su, peçete satan, köşe başında simit, kestane satan, akşamları Boza diye bağırıp boza satan girişimci değil mi? Bunları yapabilecek bir engeliniz yoksa pek tabi rahatlıkla girişimci olabilirsiniz. Girişiminizin illa milyonlarca lira para kazanmasına gerek yok.

Neyse uzun lafın kısası, girişimci olmak çok kolaydır. Neden bu kadar önem verilip şişirildiğini de anlamıyorum. Zor olan girişimi ayakta tutma kısmı. Onu da bir başka yazımda anlatırım.

Şirket Kurmakla Projeye Başlamak Arasındaki Fark

company_projectsÇevremdeki bazı girişimci arkadaşlarımın yaptıkları işle ilgili konuşurken “Bizim projemiz şununla ilgili, projemizde bu fazdayız” dediklerini duyuyorum. Proje mi diye sorduğumda da yaptıkları işin adını söylüyorlar. Aslında kendi şirketlerinde olduklarının farkında değiller.

Projenin tanımı bellidir. Daha doğrusu hangi zaman aralığında başlanacağı, ne zaman biteceği, projeye kimlerin katkı sağlayacağı ve bütçesi o projeye başlamadan önce bellidir. Ancak yaptıkları işe proje diyen arkadaşların bunu demesinin sebebi kurumsal şirketlerde çalışırken yapılan yeni ürün geliştirmelerine, bir sorunu çözmeye yönelik alınan aksiyonlara proje denmesinden kaynaklanıyor.

Şirket kurmak ve büyütmek projeye başlamaktan ve bitirmekten çok farklı bir şeydir. Şirket bir ömür biçilmemişse sunsuza kadar yaşaması için kurulur. Dünyada 1000 yılı aşkın şirketler olduğu düşünülürse aslında bir şirket kurmak sonsuza kadar gidecek bir oluşumdur. Projeler de o şirketin alt bileşenleri olabilir.

Bu yüzden girişimci arkadaşlarıma tavsiyelerim. Şirket kurduysanız şirket kurdum diyin. Şirketimin şu projesi üzerinde çalışıyoruz diyebilirsiniz.
Görsel kaynak: http://www.grandspektra.com.my/pictures/company_projects.jpg (31.12.2014, 11.35)

İşten Çıkarmalarda Duygusal Olmak mı? Olmamak mı?

113154836Şuna eminim ki bu sorunun tek bir doğru cevabı yok. İşletmelerin temsil ettiği bir karakter olsada maalesef duyguları olmuyor. Agrasif, çevreye duyarlı, şeffaf, dürüst, güvenilir gibi karakter özellikleri şirketleri tanımlarken kullanabiliyoruz ama şirketlerin duygu durumlarını seçmek mümkün değil. Mesela A şirketi bugün biraz üzgün diyebiliyor muyuz? B şirketi duygularını dışa vurur diyebiliyor muyuz? Hayır. O zaman insan kavramına biraz inebiliriz. Yani şirketi bir kenera bırakıp, bir şirketi şirket yapan onun insanlarına ve yöneticilerine değinelim.

Birini işten çıkarmak en zor kararlardan biridir. Aslında bu kararda hemen hızla uygulanan bir karar değildir. Olmamalıdır. Bir insanın geçimini sağladığı yerden ayrılması onu zora sokabileceği gibi işten ayrılmaz ise çalıştığı şirkete zarar vermesi de söz konusu olabilir. Ben de işim gereği bir çok arkadaşımızı işe aldım ve çıkardım. İşe alım süreçlerinde hep devrede olmak istedim çünkü ekibimle uyumlu çalışacak arakdaşları seçmek önemliydi. Kendi görüşüm kadar işe girecek kişinin çalışacağı yöneticinin de fikirlerini almaya özen gösterdim. Bazen yöneticilerimin işaret ettiği arkadaşları işe aldım. Ama şunu söyleyebilirim ki hiçbirinde duygusal yaklaşmadım. Birçok şirkette olduğu gibi.

Şunu unutmayın. Bir şirket birini işten çıkarıyorsa bunun bir sebebi vardır. Zaten kanunlarda bunun bir sebebi olması gerektiğini söyler. Kişinin performansı yeterli değildir. Şirket küçülmeye gitmiştir. O alanda yeni bir çalışana ihtiyaç yoktur. Bunların hepsi teker teker bir sebep olabileceği gibi birkaçı da bir arada olabilir.

Birini işten çıkarmadan önce onunla konuşmak, sorunlarını dinlemek, performansa dayalı bir durumsa nedenlerini anlamak gerekir. Bunlar çözülebilecek sorunlarsa çözülmeli, değilse o kişi ile vakit geçirmeden yolları ayırmak gereklidir.

Yani birini işten çıkarıyorsanız, ya da işten çıkarlan siz iseniz bunun mutlaka bir sebebi olduğuğunu unutmamanız gerekir. Kişisel algılamamak ve önünüze bakmak en doğru olanıdır.
Görsel kaynak: http://0.tqn.com/y/humanresources/1/W/o/P/113154836.jpg (31.12.2014, 11.30)

Girişimci Olmak Kolay mı Zor mu?

inspirational-smll-business-quotes2Bana gelen bazı sorulardan birisi de girişimci olmanın kolay olup olmadığı. Bu soruya nasıl cevap verilebilir diye bazen düşünüyorum. Bir etkinlikte bana bu soruyu soran benden genç bir üniversiteli arkadaşıma en doğru cevabı nasıl verebilirim diye düşünürken aslında bu sorunun tam bir doğru cevabı olmadığının farkına vardım. Çünkü zor ve kolay kavramları bir hayli göreceli kavramlar.

Size zor gelen bir şey bir başkasına kolay gelebilir. Bana 6 kilometre durmadan koşmak kolay gelirken bir başkasına zor gelebilir. Yine aynı şekilde bir matematik problemini çözmek birisi için çok kolayken bir başkası için zor olabilir. Sonuçta girişimciliğin zor mu kolay mı olup olmadığı soruyu sorana bağlı bir durum.

Bu işin en güzel yanı girişimcilik öğrenilebilen bir şey. Yani tecrübelerinizden ders çıkaran biriyseniz bir sonraki girişiminizin bir öncekinden daha kolay geleceğini size söyleyebilirim. Ne kadar çok bu işlerin içinde olursanız, başkalarının tecrübelerini dinlerseniz girişimcilik size o kadar kolay gelmeye başlayacaktır. Bu yüzden sürekli okumalı, dinlemeli ve en önemlisi de denemelisiniz. İşte o zaman hiçbir şeyin size zor gelmeyeceğini anlayacaksınız.
Görsel kaynak: http://cdn3.geckoandfly.com/wp-content/uploads/2014/08/inspirational-smll-business-quotes2.jpg (30.12.2014, 16.28)

Kipru’yu Hatırlayan Var Mı?

kiprucomHiç aranızda Kipru’yu hatırlayan var mı? Belki vardır, hatırlamak isteyen ya da öğrenmek isteyenlere şu iki haberi göstermek isterim. 1, 2, ayrıca bu videoyu da izleyebilirsiniz, ya da hazırladığımız kısa tanıtım videosuna bakabilirsiniz. Kipru benim başlattığım girişimlerden biri. Blogumda yer vermemiş olmanın ona haksızlık olacağını düşünerek bir yazı yazmam ve tecrübelerimi paylaşmam gerekli diye düşündüm.

Bir dönem bilirsiniz grup alışveriş siteleri oldukça popülerdi. Kipru o dönemin ilk oyuncusuydu. Hayır, o dönemde ŞehirFırsatı ve Grupanya vardı diyebilirsiniz. Ancak Kipru bu iki markadan birkaç ay önce açılmış bir projeydi.

Grup alışveriş siteleri oldukça önemli bir pazar yarattı. Küçük işletmelerin en büyük sorunlarından biri olan yeni müşteriye ulaşma maliyeti, müşterilerin bu hizmetten kazançlı çıkmaları ve platformu hazırlayıp sunanların aldığı komisyonlar kazan-kazan-kazan üçgeninde mantıklı bir iş oldu. Ben de bu işi Amerika’da bizzat test ettikten sonra Türkiye’de başlatmaya karar vermiştim. Bir nevi teknoloji transferi yapmak istemiştim.

Kipru’yu küçük bir ekiple çok kısa bir sürede ofis olmadan hayata geçirdik. Hatta indirimli ürünleri üniversiteden sınıf arkadaşımın işletmesi Kızılkayalar’dan yaptık. O zaman fark ettim ki bu iş aslında büyük bir ekiple yapılmalı. Ben bu kısmı atlamıştım. Bir yerden sonra, yeni ilan bulmakta zorlandık ve rekabetin inanılmaz boyutlara geleceğini fark edince hiç vakit kaybetmeden siteyi kapama kararı aldık.

Bugün bile bazı arkadaşlarım, sen Kipru’yu yapsaydın şimdi köşe olmuştun diyor. Onlara uzun uzun aslında neden o işe çok dalmamamın, hemen çıkmamın gerekçelerini açıklıyorum. Bazı durumlarda oyunu iyi oynamak gerek. 6 ay siteyi açık tutup kapattık. Daha fazla yatırım yapmak ve oyunda kalmak mı, yoksa rekabetin çok yoğun olduğu ve kaynakların sınırlı olduğu – zaman dahil – bir dönemde bu işe girmek mi? Ben hemen çıkmayı tercih ettim ve şimdi geriye dönüp baktığımda çok doğru bir karar verdiğimi görebiliyorum.

Çıkardığım dersler arasında, bütçeyi doğru hazırlamak, daha hızlı olmak, ekibi doğru kurmak ve nefesin yeteceği bütçeyi ortaya koyabilmek olarak sıralayabilirim. Ha bir de bir işte çalışırken başka bir iş yapılamayacağını da tecrübe etmiş olmuştum. Sonraki tüm girişimlerimde sadece o işe fokus oldum.